1- PATENT NEDİR?
Tüm ülkelerin hedefi sanayide ve ekonomide gelişmiş olmak ve bu gelişmişliği, değişen koşullar karşısında koruyarak daha ileri götürmektir. Ülkelerin sanayi ve ekonomi bakımlarından gelişmesinde en önemli etken yeni teknolojilerin üretilmesi ve bu teknolojik gelişmelerin sanayiye uygulanmasıdır.
Teknolojik gelişmeler sanayideki yenilikler ve buluşlar ile sağlanır. Sanayideki yenilikler ve buluşlar ise yeni teknolojilerin üretilmesi, yeni ürünlerin geliştirilmesi, mevcut teknolojilerde yenilikler, geliştirmeler ve iyileştirilmeler sağlanmasıdır. Sanayideki yeniliklerin ve sanayiye uygulanabilen buluşların çoğalması, hem buluşlara ait doğru ve eksiksiz bilginin yaygınlaşması hem de buluş yapılmasının özendirilmesi ile sağlanabilir.
Yenilikler ve buluşların sanayiye uygulanması ve sonuçta ekonomiye katkı sağlayabilmesi için buluş sahibinin ödüllendirilmesi ve buluş yapılmasının özendirilmesi ilke olarak birçok ülke tarafından benimsenmiştir. İşte buluş yapılmasının özendirilmesi için, buluş sahibine, buluşunu kullanma ve kullandırma konusunda belirli bir süre ayrıcalık veren ve böylece buluş yapılmasını özendirerek sanayinin gelişmesine yardım eden patent sistemi geliştirilmiştir.
Patent ile korunabilecek buluşların “yenilik”, “tekniğin bilinen durumunun aşılması” ve “sanayiye uygulanabilirlik” niteliklerini taşıması gerekmektedir
1. Dünyada yeni olma,
2. Sanayiye uygulanabilme, ve
3. Tekniğin bilinen durumunu aşma niteliklerine sahip olması ve bu kriterlere uygun olan buluşların sahiplerine belirli bir süre boyunca (genellikle 20 yıl), buluş konusu ürünü üretme ve pazarlama hakkının tanınmasıdır.
2- FAYDALI MODEL Nedir?
Küçük Patent (Petty Patent) de denilen, küçük ölçekli de olsa, buluş yapılmasının özendirilmesi ve yine küçük buluşların korunmasına uygulanan faydalı model korumasında ise; yalnızca yenilik ve sanayiye uygulanabilir olma kriterleri aranmakta olup Tekniğin bilinen durumunu aşma kriteri aranmamaktadır.
Buradaki yenilik de yine mutlak yeniliktir. Usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen ürünler ile kimyasal maddelere ilişkin buluşlar koruma kriterlerini haiz olsalar dahi faydalı model belgesi verilerek korunamazlar.
3- Patent/Faydalı Model ‘den Doğan Haklara İlişkin KORUMANIN BAŞLANGICI VE SÜRESİ Nedir?
Patent ve faydalı model haklarının koruma süresi başvuru tarihinden itibaren başlar. Patent hakkı, buluş sahibine, buluşunu açıklaması karşılığında buluş konusu ürünü üretme, pazarlama, satma ve kullandırma konusunda tercihe göre incelemesiz sistem için 7 veya incelemeli sistem için 20 yıl ayrıcalık vermekte iken faydalı model korumasında aynı haklar 10 yıl için geçerlidir.
Bunların dışında her yılın sona ermesinden önce yıllık sicil kayıt ücretleri yatırılması gerekmektedir. Bu ücretler her sene değişmektedir. Bu ücretlerin zamanın yatırılmaması, patent hakkının düşmesine neden olmaktadır.
4- Patent/Faydalı Model Başvuru Sonrası İşlemler Nelerdir?
+ PATENT BAŞVURUSU SONRASI İŞLEMLER
Patent başvurusu işlemleri 3 önemli aşamadan oluşur.
1-Şekli inceleme,
2-Tekniğin bilinen durumuna ilişkin Araştırma Raporu
3-Ayrıntılı İnceleme Raporu
+ FAYDALI MODEL BAŞVURUSU SONRASI İŞLEMLER
Faydalı Model başvurusu işlemleri 3 aşamadan oluşur. 1- Şekli inceleme, 2- Yayın ve itiraz 3- Tescil Faydalı model sistemi incelemesiz sistem olup, başvurunun yayınına itiraz olsa dahi başvuru tescil edilir.
5- Patent Başvurusu ve Sistemleri nelerdir?
Ulusal Patent Başvurusu (Türkiye’de geçerli),
Türkiye’de Türk Patent Enstitüsü nezdinde yapacağınız bir patent /faydalı model başvurunuz sonrasında aldığınız patent/faydalı model belgesi ile buluşunuz Türkiye sınırları içinde korunacak olup, münhasır kullanma ve faydalanma hakkı sadece Türkiye sınırları içinde Başvuru sahibine ait olacaktır.
Herhangi bir yabancı ülkede yapılacak yerel patent başvurusu,
Buluşunuzu kullanmak ve korumak istediğiniz ülkenin milli ofisine yapacağınız bir Patent/faydalı model başvurusu ile , patentten doğan haklarınızın sözkonusu ülkede korunmasını sağlayabilirsiniz.
Bu durumda, ilgili ülkede patent vekili ile temsil edilme zorunluluğunuz olup, o ülkenin dilinde tercüme yaptıracak, başvuru, araştırma ve inceleme ücretlerini, yıllık sicil kayıt yenileme ücretlerini ayrıca ödemeniz gerekecektir.
6-Patent Hakkına Tecavüz Eylemleri Nelerdir?
551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkındaki KHK.nın 136. Maddesine göre;
- Patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek,
- Kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde, tecavüz yoluyla üretilen ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya ticari amaçla elde bulundurmak ile uygulamaya koyma suretiyle kullanmak,
- Patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu usulü kullanmak veya buluş konusu usulle doğrudan doğruya elde edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için elde bulundurmak,
- Patent sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans veya zorunlu lisans verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devir etmek,
- Belirtilen fillere iştirak veya yardım ile bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fillerin yapılmasını kolaylaştırmak,
- Kendisinde bulunan veya haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan eşyanın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak,
Patent bir ürünün yapılışına ait bir usul için alınmışsa, aynı nitelikleri taşıyan her ürün, patenti alınmış usule göre yapılmış sayılır. Usule tecavüz etmeksizin ürünü ürettiğini iddia eden davalı bunu ispat etmekle yükümlüdür.
Patent başvurusu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 55 inci maddesine göre yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, buluşa vaki tecavüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir. Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise, başvurunun yayınlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa, yayından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir. Ancak mahkeme, patent veya faydalı modelin verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlanmasından önce öne sürülen iddiaların geçerliliğine ilişkin olarak karar veremez.
7-PATENT SAHİBİNİN TALEPLERİ
551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkındaki KHK.nın 137. Maddesine göre, patentten doğan hakkı tecavüze uğrayan patent sahibi, mahkemeden, özellikle aşağıdaki taleplerde bulunabilir:
a – Patentten doğan haklara tecavüz fiillerinin durdurulması talebi,
b – Tecavüzün giderilmesi ve maddi ve manevi zararın tazmini talebi,
c – Patentten doğan haklara tecavüz suretiyle üretilen veya ithal edilen ürünlere, bunların üretiminde doğrudan doğruya kullanılan araçlara ve patente bağlı bir usulün kulanımını sağlayan araçlara el konulması talebi,
d – Mümkün olduğu takdirde bu fıkranın üçüncü bendi uyarınca el konulan ürün ve araçlar üzerinde kendisine mülkiyet hakkının tanınması talebi; Bu durumda, söz konusu ürünlerin değeri, tazminat miktarından düşülür. Bu değer, kabul edilen tazminatı aştığı zaman, patent sahibinin fazlayı karşı tarafa ödemesi gerekir,
e – Patentten doğan haklara tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması, özellikle bu maddenin üçüncü bendine göre el konulan ürünlerin ve araçların şekillerinin değiştirilmesi veya patentten doğan haklara tecavüzün önlenmesi için, kaçınılmaz ise, imhası talebi,
f – Patentten doğan haklara tecavüz eden kişi aleyhine verilen mahkeme kararının, masrafları tecavüz eden tarafından karşılanarak, ilgililere tebliğ edilmesi ve kamuya ilan yoluyla duyurulması talebi.
Patent sahibi tarafından, üçüncü kişiler aleyhine açılacak hukuk davalarında yetkili mahkeme, davacının ikametgahının olduğu veya suçun işlendiği veya tecavüz fiilinin etkilerinin görüldüğü yerdeki mahkemedir.
Davacının Türkiye’de ikamet etmemesi halinde, yetkili mahkeme, sicilde kayıtlı patent vekilinin iş yerinin bulunduğu yerdeki ve eğer vekillik kaydı silinmiş ise, Enstitü merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemedir.
Üçüncü kişiler tarafından patent başvurusu veya patent sahibi aleyhine açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalının ikametgahının bulunduğu yerdeki mahkemedir. Patent başvurusu veya patent sahibinin Türkiye’de ikamet etmemesi halinde, bu maddenin üçüncü fıkrası hükmü uygulanır.
Birden fazla mahkemenin yetkili olduğu durumda, yetkili mahkeme, ilk davanın açıldığı mahkemedir.
Patent hakkı sahibi, bu hukuka aykırı eylemlerde bulunanlar hakkında, ihtisaslaşmış hukuk ve ceza mahkemelerine başvurarak hızlı ve etkin korunma talep edebilir.